piątek, 29 marca 2024

Kultura i rozrywka

  • 14 komentarzy
  • 15231 wyświetleń

Tropami historii-pow. szczuczyński

 PRZEBÓJ (Nr 2): Warszawa, luty 1931, ul. Długa 26. tel. 413-26. Ilustrowane czasopismo regjonalne poświęcone samorządom i ubezpieczeniom społecznym. Cena 3 zł.

    „Powiat ciągnie się wzdłuż granicy pruskiej i graniczy z dwoma powiatami Prus Wschodnich.


Ziemiaństwo, tak nieliczne w innych powiatach Rzeczypospolitej, tu zajmuje 50 % ogólnego obszaru, pozatem wiele jest t. zw. drobnej szlachty, na włościan przypada tylko 15 %. Północno-wschodnia część powiatu, z powodu nie regulowania rz. Biebrzy, jest b. bagnista i odwodnienie tej części gleby jest palącą potrzebą, niestety, koszt tego przekracza siły finansowe, powiatu, a zawiązane 3 spółki wodne, gdyby nawet doprowadziły do skutku, swoje zamiary, nie rozwiązałyby sprawy w całości, tembardziej, że przerwały obecnie swe prace. Mimo ciężkiej gleby, tak dzięki wydatnej pomocy Sejmiku, jak i dużego zrozumienia i chęci naprawy bytu wśród samych rolników, rolnictwo w powiecie robi duże postępy, a zwłaszcza w dziale budowlanym. W wielu dużych ośrodkach ziemskich, są już obory bydła czerwonej rasy polskiej, a dla drobnego rolnictwa zorganizowano 16 stacji kopulacyjnych, 21 zarodowych gniazd chlewnych oraz dwa tryki, sprowadzone tytułem próby, która jeśli się powiedzie, będzie szeroko propagowana na terenie powiatu. Istniejące 16 kółek rolniczych prowadzą swą pracę b. wydajnie i oprócz propagandy nawozów sztucznych, poletek doświadczalnych prowadzą 10 stacyj oczyszczenia zbóż. Z końcem ubiegłego lata, władze powiatowe zorganizowały sekcję pszczelarską, która zgrupowała już wielu chętnych bartników i pierwsze próby pozwalają rokować dużą przyszłość, temu działowi gospodarstwa wiejskiego.
  Do końca ub. roku Sejmik powiatowy prowadził 2 fermy rolne, na gruntach dzierżawionych od państwa w: Pruskiej i Żebrach, obecnie, pierwsza ferma znajduje się w stadjum likwidacji, a cała energja jest skoncentrowana w kierunku rozwinięcia fermy w Żebrach, która obejmuje 140 ha ziemi.
 Powiat posiada 151 klmtrów dróg bitych w tem 70 klmtrów państwowych i 81 samorządowych, które wystarczają dla powiatu, o tyle, że nie zachodzi gwałtowna potrzeba szybkiego tempa budowy nowych dróg, które pochłaniają b. poważne kapitały. Natomiast określono 5 -letni plan robót drogowych, opierając budowę na szarwarku i w ten sposób buduje się drogi i zabrukowuje osiedla w ogólnej ilości 10 klmtrów rocznie, oraz stosuje się żwirowanie dróg gruntowych, co przy odpowiednim sprofilowaniu i okopaniu rowami przynosi b. dodatnie rezultaty.
  Jedną z charakterystycznych inwestycyj, a przynajmniej bardzo rzadko spotykanych w powiatach byłej Kongresówki, jest Sejmikowa elektrownia, którą wybudowano już w r.1921, a w r. ub. gruntownie przerobiono i wstawiono 2 nowe silne motory: jeden Diesla, a drugi „Ursus”. Elektrownia ta dotychczas nie zupełnie się opłaca jednakże łatwo zastosowaną być może do zaopatrywania w prąd dość dużego okręgu, a wówczas przynosić będzie poważne zyski. W tym kierunku władze powiatowe robią starania, które zasługiwać powinny na poparcie czynników miarodajnych i zainteresowanych.
   W dziale szkolnictwa, które cierpi ogólnie na brak odpowiednich lokali, powiat szczuczyński, ma już pewien dorobek w postaci 5 nowych gmachów szkolnych, oraz budującej się obecnie 7 klasowej szkole powszechnej w mieście Grajewo, która budowana jest według najnowocześniejszych wzorców i wymagań jak centralne ogrzewanie, kanalizacja i t. p. Budynek ten jest w 50% wykończony i oddany do użytku, pozostała część wykończoną będzie jeszcze w r. b.. Z dziedziny szkolnictwa zawodowego zanotować należy budującą się obecnie szkołę rolniczą w majątku Sejmikowym Żebry, której budowa jest już doprowadzona pod dach.


  Dobrą organizacją i bogatą tradycją odznaczają się, w powiecie szczuczyńskim, straże pożarne, których ogółem jest 42, a niektóre z nich obchodziły już 50-cio i 25-cio lecia swego istnienia i te brały właśnie udział w pracach konspiracyjnych o niepodległość, były to bowiem wówczas jedyne dozwolone organizacje polskie. Obecnie 2 straże w: Szczuczynie i Grajewie mają być zmotoryzowane.
  Imponująco wprost, przedstawia się strzelec, który liczy 54 oddziały, w tem 6 żeńskich. W oddziałach żeńskich, są 2 instruktorki, jedna z nich w Rydzewie, prowadzi kurs hafciarstwa i krawiectwa, druga w Rajgrodzie tkactwo i kilimkarstwo. Pozatem silny jest związek P.O.W., który posiada samodzielne Koła Zw. Oficerów Rezerwy oraz Stow. Rezerwistów, a wszystkie te organizacje należą do „Federacji”. Od niedawna dość intensywną pracę rozpoczął Zw. Obywatelskiej Pracy Kobiet.
    W r. ub. zorganizowane Tow. Opieki Społecznej „Przystań”, uruchomiło 7 stacyj dożywiania dzieci. Akcją tą objętych jest kilka tysięcy dzieci. W ciągu lata prowadzono dożywianie, również na półkolonjach. Bardzo pomysłowo, z punktu widzenia propagandy polskości, w śród dzieci polskich z obczyzny były zorganizowane kolonje letnie dla dzieci z Niemiec, do których dołączono 30 dzieci z powiatu. Takie słuszne, metody zapoznawania się, wśród dzieci stosowano kilkakrotnie, podczas lata przez urządzenie t. zw. pospolicie „majówek” na granicy pruskiej, podczas których do bawiących się, w takt muzyki, dzieci naszych, przychodziły dzieci z tamtej strony granicy. Na zakończenie działu opieki społecznej dodać należy, że Sejmik prowadzi sierociniec dla dzieci i przytułek dla starców w Szczuczynie.
  Aczkolwiek zorganizowana dopiero w czerwcu 1928 r., Grajewska Komunalna Kasa Oszczędności rozwija się dość dobrze, czego najlepszym dowodem jest obrót za r. 1930, w cyfrze 8.862.154 zł. Wkłady oszczędnościowe wynoszą 104.179 zł., w tem młodzież szkolna ma 397 kont, wprawdzie na ogólną sumę zaledwie, 2.000 zł. jednakże samo zapoczątkowanie akcji oszczędnościowej, wśród młodzieży szkolnej jest objawem b. dodatnim.
    Ogólny budżet powiatu szczuczyńskiego na r. 1930/31 zamyka się cyfrą 586.091 zł., w tem 249.508 zł. na drogi. Pozatem każde z przedsiębiorstw komunalnych ma własny budżet, a więc elektrownia 123.186 zł., szpital 48.755 zł., sierociniec 42.546 zł. Żebry 24.680 zł. i przytułek dla starców 15.553 zł.
    Z historji powiatu szczuczyńskiego, którego siedziba od czasów Odrodzenia Ojczyzny przniesioną została do Grajewa, zanotować warto kilka ważniejszych faktów, a przede wszystkim popijarski kościół w Szczuczynie, wybudowany przez rodzinę Szczuków. W Boguszach powiat Szczuczyn, granicznej wiosce, odległej o 4 klmtry od Grajewa stoi słup graniczny polsko-niemiecki z XV w. postawiony przez króla Zygmunta Augusta, który jest niezbitym dowodem, że ponad 500-set laty była tu również granica; nieopodal w okolicach tych między Boguszami, a Prostkami, należącymi dziś do Niemców, rozegrała się decydująca bitwa między Kmicicem , a Bogusławem Radziwiłłowem, którą opisywał Henryk Sienkiewicz w „Potopie”. W wiekopomnych i pięknych walkach Polaków w r. 1831, pod Rajgrodem, gen. Dembiński stoczył wielką bitwę z Moskalami, a w lasach białaszewskich bili się o wolność w r. 1863, dzielni powstańcy grupy Wawra- Ramotowskiego. Udział w obu bojach brali Szczuczyniacy.
   Powiat szczuczyński, którego kartę historyczną, jako też prace gospodarcze, pokrótce, scharakteryzowaliśmy w artykule niniejszym, ze względu na swój charakter wybitnie graniczny, jest niejako, puklerzem ziem naszych, odgrywa też poważne znaczenie w administracji politycznej, to też, istnienie jego ma duże znaczenie ze względów bezpieczeństwa publicznego.

  Starostą powiatu jest p. Erazm Stefanus - który do r. 1925, jako oficer pracował w sądownictwie wojskowem, a potem w szkolnictwie, również wojskowem. W r. 1929 odkomenderowany zostaje do M.S. Wewnętrznych, stąd przeszedł do Łomży jako zast. starosty, a w grudniu 1929 r. objął stanowisko starosty pow. szczuczyńskiego. Zastępcą starosty jest p. Jan Maniecki. Sekretarzem Wydziału Powiatowego jest p. Walerjan  Zamierowski – na stanowisku tem pracuje od r. 1921, będąc przytem prezesem Okręgowego Zw. Straży Pożarnych i prezesem Rady Nadzorczej Kasy Chorych.
   Inspektorem samorządowym jest p. Michał Andruszkiewicz - który w samorządzie pracuje od 1919r., będąc pom. refer. samorządowego, instruktorem samorządowym i inspektorem w pow. kobryńskim (na Polesiu), zaś od września 1930 r. przeszedł na stanowisko inspektora do pow. szczuczyńskiego. Kierownictwo Powiatowego Zarządu Drogowego spoczywa w rękach inż. Pawluka.” (Koniec cytatu)

        Kalendarium Szczuczyna (dla najmłodszych)

* VIII 1545 – w Boguszach, zbudowano słup graniczny (za króla Zygmunta Augusta), na styku  granicy między Rzeczpospolitą Obojga Narodów a Prusami (Korony i Litwy  oraz Prus).Miejsce wcześniejszej granicy: Prusów, Jaćwingów i Mazowsza.
* 1807 r.- powołano powiat biebrzański z siedzibą w Szczuczynie.
* XII 1866 r.- Po raz drugi powołano powiat Szczuczyński z siedzibą w Szczuczynie i dodano do niego   gminę Lachowo.
*1918 r.- po zniszczeniu budynków w Szczuczynie, Niemcy przenieśli siedzibę powiatu do Grajewa. Pozostała historyczna nazwa: „Powiat Szczuczyn z siedzibą w Grajewie".
*18.11.1918 r. – mieszkańcy Szczuczyna po rozbrojeniu Niemców, posadzili 4 klony wolności. Jeden z nich posadził członek Zarządu Straży Pożarnej, lekarz, - Karol Pieńkowski.
*14..08.1919 r.- reaktywowano powiat szczuczyński. Ze względów historycznych w dalszym ciągu nosił nazwę: „Powiat Szczuczyn z siedzibą w Grajewie".
*23. 02.1948 r.- Rada Ministrów zmieniła nazwę powiatu szczuczyńskiego na grajewski.
  
             Tekst w pisowni oryginalnej i fotoskany: Stanisław Orłowski

 

tylko w e-Grajewo.pl
 

Komentarze (14)

Panie Stanisławie chylę czoła przed Panem, wykonuje Pan wspaniałą pracę. Z niecierpliwością czekam na kolejny Pana artykuł a jest o czym pisać Szczuczyn skrywa wiele tajemnic i ciekawostek do opisania i przybliżenia historii. Oby nie zabrakło Panu materiałów i chęci podzielenia się kartą historii miasta Szczuczyna. Życzę dalszych sukcesów .

Pana Stanislawa bardzo bym prosil o jakis ciekawy artykul na temat ludobojstwa jakie mialo miejsce na terenie szczuczyna w czasei II wojny swiatowej.... o tym jak mieszkancy Szczuczyna zabijali zydow, kradli ich dobytek, szukali po domach kazdego zywego zyda, zeby jak bydlo zapedzic go na rynek w szczuczynie i dokonac zezi calkiem niedaleko od rynku.... Niektorzy z tych oprawcow dalej zyja i mieszkaja w Szczuczynie, wioda sobie beztroskie zycie staruszkow i niewielu wie ze maja krew na rekach setek zamordowanych mezczyzn.... chcialbym zeby ta prawda kiedys ujrzala swiatlo dzienne... z nazwiskami, wytknieciem palcem kto i dlaczego dopuscil sie zbrodni na szczuczynskich zydach.... a ten pomnik przed Skajami ktory mowi o mordzie Hitlerowcow na narodzie Zydowskim to zwykly zarto... malo smieszny zart... Na pomniku powinny widniec imiona i nazwiska tych ktorzy zabija, powinni zostac napietnowani na zawsze, powinni chociaz moralnie odpowiedziec za to co zrobili... w tym czasei bylo zaledwie kilku zolnierzy niemieckich do ktorych zydowskie kobiety zwrocily sie o pomoc i ochrone przed tym co robia polacy ze szczuczyna... i o dziwo ta pomoc dostali bo zbrodni jakich sie dopuscili szczuczyniacy byly makabryczne.....

Panie Stanislawie znam Pana bardzo dobrze i wiem ze ma Pan dobro wiedze o Szczuczynie mojego rodowitego miasteczka dlatego chyle czolo iprosze o wiecej takiej edukacji dla mlodzierzy bo oni mi nie wierza w moje niekture opowiesci o naszym MIASTECZKU byly uczen zsz SZCZUCZYNIAK

DO obserwwtora nie zgadzam sie z tym zeby to Pan Stanislaw to zajscie opisywal z tego co wywnioskowalem Pan tez ma komputer i byc moze byl Pan swiatkiem tychze zajsc i wieksza wiedze niz PanStanislaw .Bo moim zdaniem Pan umywa rece czyims kasztem.

Czuły ma rację, skoro wiesz, to pisz człowieku.
Jeżeli są świadkowie, powinni opisać zajścia, w których uczestniczyli jako obserwatorzy.

Są tacy co pamietają i zapisali
http://www.szczuczyn.com/holocaust.htm
dla równowagi powiem,że Polacy stanowią najbardziej liczna narodowość,której przedstawicili sa odznaczeni orderem"Sprawiedliwi wśród narodów świata"
Salom my friends

Zbrodnia ktora popelnili Niemcy na Zydach w Oswiecimiu i innych oboach smierci byly mniej makabryczne ? Prosze nie stawiac Polakow w jednym szeregu z Niemcami bo nijak ma sie to do historii. Trafiali sie zli Polacy i trafiali sie dobrzy Niemcy, ale chyba to nie Polacy zalozyli na okupowanych ziemiach polskich fabryki smierci , w ktorych rowniez gineli.

Nu Współczujący to se pojechałeś. Porównanie makabryczności morderstw w Szczuczynie z makabrycznością ludobójstwa w Oświęcimiu. Leć dalej. Liczbowo porównanie jest oczywista. Ale piszesz stawiasz pytanie o makabryczność. Więc sprawdź w żródłach opisy uśmiercania w Szczuczynie i Oświęcimiu. Opisz, zastanów się Sam wyciągnij wnioski. Napisz jeśli będziesz w stanie się czymś podzielić. Tak bardzo chcesz porównywać i wartościować śmierć ludzką - tą "przemilczaną" bo z ręki sąsiada Polaka z tą "prawdziwą" bo zabił Niemiec.

"Ot, ugrzęźli my w kałabajkę, a czort karty rozdaje." Pozdrawiam. Czekam na wiadomości o ofiarach. Będzie ciekawie i mity mogą legnąć.

Żyd, to też człowiek. A chrześcijanie mają warunek-Nie zabijaj. Zwierzęta, ptaki etc. potrafią żyć stadnie, a my już przy pierwszym zbliżeniu w różny sposób się zabijamy. Zauważam, że i tu zeszliśmy z właściwej drogi, która prowadzi do… samozniszczenia. Według mojego spostrzeżenia winniśmy cieszyć się bardzo ciekawym, wprost unikatowym tekstem i zdjęciami. To jest tematem wymiany myśli. A jeżeli historia lubi się powtarzać, to: nigdy niech nie wraca wojna, którą przeważnie wywołują dwa wiadome narody. Przede wszystkim nigdy niech nie mają miejsca zbrodnie wojenne: Katyń, Oświęcim, Podole i setki innych. Ruski brat, strzelał w tył swego brata. Niemcy stali w białych rękawiczkach, a posługiwali się przymusowym narzędziem, który nosił nazwę Polak. Powiedzcie mi, gdzie są nasi przyjaciele? Jak oni wyglądają? Kto wypijał przez historię całą krew naszą? No, kto? To są zbrodnicze błędy, czy planowane mordy w celu dominacji? Czy mamy podstawy do osądzania wszystkich, tak bardzo przyjaznych, tolerancyjnych Polaków? Myślę, że lepiej żyć w pokoju… Tylko jak jego Polsce zabezpieczyć?
Nasuwa mi się refleksja. Może, dlatego tak jest, że Narody nie mają w sobie wspólnego mianownika, którym jest Bóg? Pozdrawiam.

od kiedy szuczyn to powiat?heh

Do "ciekawy historii" ta faja strona, którą oglądałem już kupę lat wstecz a przede wszystkim spora ilość zdjęć nawet duża.

Do heh: Czytanie ze zrozumieniem się kłania ;)

obserwator jesteś wstrętnym prowokatorem piszącym z bliskiego wschodu. Naucz się troszeczkę historii i nie oskarżaj bo żydostwo jest winne swoim losom a i dzisiejsze wasze zachowanie nie wróży dobrze i nie jest to holocost tylko znów prowokacja. Urodziłem się w Szczuczynie i nie widziałem w młodości żadnych potępień czosnkowych a skąd u nich ten jad? Nie zdziwcie się jeszcze raz że ktoś was będzie chciał usunąć z historii ale dacie radę już wiele przeszliście i dosyć dobrze rozproszyliście się po świecie. Nie pozdrawiam, czy z tego powodu jestem antysemitą?

Dodaj zdjęcie do komentarza (JPG, max 6MB):
Informacja dla komentujących
Redakcja portalu nie ponosi odpowiedzialności za treści publikowane w komentarzach. Zastrzegamy mozliwość opóźnienia publikacji komentarza lub jego całkowitego usunięcia.